ตับเป็นอวัยวะที่สำคัญมากในร่างกาย มีหน้าที่หลักในการกรองสารพิษ กำจัดของเสีย และสร้างสารอาหารสำคัญต่าง ๆ ที่จำเป็นต่อร่างกาย อย่างไรก็ตาม ตับอาจได้รับความเสียหายได้จากปัจจัยต่าง ๆ เช่น การดื่มแอลกอฮอล์ การใช้ยาบางชนิด หรือโรคต่าง ๆ ซึ่งส่งผลให้ค่าตับในเลือดสูงขึ้น
ค่าตับคืออะไร?
ค่าตับเป็นการวัดระดับเอนไซม์และโปรตีนที่เกี่ยวข้องกับการทำงานของตับ ซึ่งตรวจพบจากการเจาะเลือด การตรวจค่าตับประกอบด้วยค่าหลัก ๆ ดังนี้:
- ALT (Alanine Aminotransferase): เป็นเอนไซม์ที่พบในตับ เมื่อเกิดการอักเสบหรือการบาดเจ็บของตับ ค่านี้จะสูงขึ้น
- AST (Aspartate Aminotransferase): เป็นเอนไซม์ที่พบได้ทั้งในตับและกล้ามเนื้อ หากค่าตับสูงพร้อมกันทั้ง ALT และ AST อาจแสดงถึงการทำลายของตับ
- ALP (Alkaline Phosphatase): มักเกี่ยวข้องกับการอุดตันของท่อน้ำดี
- Bilirubin: เป็นของเสียที่เกิดจากการทำลายของเซลล์เม็ดเลือดแดง และจะถูกขับออกทางน้ำดี หากระดับสูง อาจหมายถึงการอุดตันหรือโรคเกี่ยวกับตับ
ค่าตับสูง เท่าไรจึงอันตราย?
ค่าปกติของเอนไซม์ตับจะมีช่วงที่แตกต่างกันไปในแต่ละห้องปฏิบัติการ แต่โดยทั่วไปค่ามาตรฐานสำหรับผู้ใหญ่มีดังนี้:
- ALT: 7-56 ยูนิต/ลิตร
- AST: 10-40 ยูนิต/ลิตร
- ALP: 44-147 ยูนิต/ลิตร
- Bilirubin: ต่ำกว่า 1.2 มิลลิกรัม/เดซิลิตร
หากค่าตับสูงกว่าค่าปกติประมาณ 2-3 เท่า อาจไม่ใช่เรื่องที่น่ากังวลมาก แต่ถ้าค่าสูงขึ้นเกินกว่า 5-10 เท่าหรือมากกว่านั้น ควรรีบพบแพทย์ทันที เพราะอาจหมายถึงโรคตับร้ายแรง เช่น ตับอักเสบเฉียบพลัน ตับแข็ง หรือมะเร็งตับ
สาเหตุของค่าตับสูง
- การดื่มแอลกอฮอล์มากเกินไป: แอลกอฮอล์สามารถทำลายเซลล์ตับ และนำไปสู่การอักเสบของตับ
- การใช้ยาบางชนิด: ยาบางชนิด เช่น พาราเซตามอล ยาลดคอเลสเตอรอล สามารถเพิ่มความเสี่ยงในการทำลายตับ
- โรคตับ: เช่น ไวรัสตับอักเสบชนิด A, B, C, โรคตับแข็ง, มะเร็งตับ
- ไขมันพอกตับ: การสะสมของไขมันในตับจากการทานอาหารไขมันสูง หรือโรคอ้วน
การดูแลสุขภาพตับ
- หลีกเลี่ยงการดื่มแอลกอฮอล์: แอลกอฮอล์เป็นปัจจัยที่ส่งผลเสียต่อตับโดยตรง
- ควบคุมน้ำหนัก: โรคอ้วนและไขมันพอกตับเป็นปัจจัยเสี่ยงที่สำคัญ
- รับประทานอาหารที่ดีต่อสุขภาพ: เลือกอาหารที่มีไขมันต่ำและมีผัก ผลไม้เยอะ
- ออกกำลังกายสม่ำเสมอ: ช่วยควบคุมน้ำหนักและลดการสะสมของไขมันในตับ
- ตรวจสุขภาพเป็นประจำ: การตรวจเลือดเพื่อดูค่าตับเป็นประจำช่วยในการเฝ้าระวังและตรวจพบปัญหาตับในระยะแรกเริ่ม
สรุป
ค่าตับสูงสามารถบ่งบอกถึงปัญหาสุขภาพตับที่รุนแรงได้ จึงควรตรวจสุขภาพและปรึกษาแพทย์เมื่อพบความผิดปกติใด ๆ การป้องกันเป็นทางเลือกที่ดีที่สุดด้วยการดูแลสุขภาพตับอย่างถูกต้อง
