เริ่มจากเช็กลักษณะการปวดก่อน
- ปวดบิดเป็นพัก ๆ มักพบร่วมกับแก๊สในลำไส้ ท้องเสีย อาหารเป็นพิษ หรือลำไส้บีบตัว
- ปวดจุกแน่น/อึดอัด มักสัมพันธ์กับอาหารไม่ย่อย กระเพาะอักเสบ หรือกินอิ่มจัด
- ปวดแหลม ๆ แทงเจ็บ ถ้าเจ็บมากและเกิดเร็ว ควรระวังภาวะอักเสบเฉียบพลัน
- ปวดตื้อ ๆ ต่อเนื่อง อาจเกี่ยวกับการอักเสบหรือการทำงานผิดปกติของอวัยวะบางส่วน
ปวดท้องตาม “จุด” ต่างกัน อวัยวะที่เกี่ยวข้องก็ต่างกัน
1) ปวดลิ้นปี่ หรือท้องส่วนบนตรงกลาง
มักเกี่ยวข้องกับกระเพาะอาหารและกรด หากปวดหลังมื้ออาหาร แสบท้อง เรอบ่อย หรือรู้สึกจุกแน่น อาจเข้ากลุ่มอาหารไม่ย่อยหรือกรดไหลย้อน
2) ปวดรอบสะดือ
พบได้บ่อยในลำไส้ เช่น ท้องเสีย ลำไส้อักเสบ หรือมีแก๊ส หากมีอาเจียนมาก ขาดน้ำ หรือถ่ายมีเลือด ควรรีบพบแพทย์
3) ปวดท้องน้อย
อาจมาจากลำไส้ส่วนล่าง หรือระบบทางเดินปัสสาวะ เช่น กระเพาะปัสสาวะอักเสบ (มักมีปัสสาวะแสบขัดร่วมด้วย) ในผู้หญิงอาจเกี่ยวกับประจำเดือนหรือรังไข่ได้เช่นกัน
4) ปวดด้านขวาของช่องท้อง
บริเวณด้านขวาเป็นพื้นที่ที่มีหลายอวัยวะสำคัญ เช่น ตับ ถุงน้ำดี และลำไส้บางส่วน รวมถึงไส้ติ่งในตำแหน่งด้านขวาล่าง จึงทำให้บางคนกังวลมากเป็นพิเศษ โดยอาการ ปวดท้องข้างขวา อาจพบได้ตั้งแต่ปวดแน่นใต้ชายโครงขวาหลังทานของมัน ไปจนถึงปวดกดเจ็บชัดบริเวณขวาล่างร่วมกับไข้ คลื่นไส้ หรือเดินแล้วสะเทือนเจ็บ
สิ่งที่ควรจดไว้เพื่อช่วยประเมินอาการ
- เริ่มปวดเวลาไหน หลังอาหาร หลังออกแรง หรือปวดตอนกลางคืน
- ปวดจุดไหนชัดที่สุด ปวดลามไปหลัง ไหล่ หรือขาหนีบหรือไม่
- ปวดแบบไหน บิด จุก แน่น แปล๊บ หรือปวดตื้อ ๆ
- มีอาการร่วมอะไร ไข้ อาเจียน ถ่ายเหลว ปัสสาวะแสบขัด ตัวเหลือง
สัญญาณที่ควรรีบไปโรงพยาบาล
- ปวดรุนแรงทันที หรือปวดมากขึ้นต่อเนื่อง
- มีไข้ หนาวสั่น หรืออาเจียนไม่หยุด
- ถ่ายดำ/ถ่ายเป็นเลือด
- หน้ามืด เหงื่อแตก ซีด หรือสงสัยช็อก
- ตัวเหลืองตาเหลือง ปัสสาวะเข้มผิดปกติ
ดูแลเบื้องต้นแบบปลอดภัย
ถ้าอาการไม่รุนแรงและไม่มีสัญญาณอันตราย ลองพัก งดอาหารมัน/เผ็ด ดื่มน้ำอุ่น และสังเกตอาการสักระยะ หลีกเลี่ยงการกินยาหลายชนิดแบบสุ่ม โดยเฉพาะยาที่อาจระคายกระเพาะหรือมีผลต่อร่างกายหากกินผิดประเภท หากอาการเป็นซ้ำหรือกังวลเกี่ยวกับ ปวดท้องข้างขวา ควรตรวจเพื่อหาสาเหตุให้ชัดเจน
ตำแหน่งปวดท้องช่วยบอกแนวทางได้ แต่สิ่งที่สำคัญยิ่งกว่าคือการดู “ความรุนแรง” และ “อาการร่วม” หากปวดมากขึ้นเรื่อย ๆ มีไข้ อาเจียนหนัก ถ่ายเป็นเลือด หรือมีตัวเหลือง ควรไปพบแพทย์ทันที และสำหรับคนที่มีอาการ ปวดท้องข้างขวา บ่อย ๆ หรือปวดชัดเจนจุดเดิม แนะนำให้ตรวจเพื่อความปลอดภัยและรักษาได้ตรงจุด
