ตับแข็งเพราะกินเหล้าหนัก ทำไมแอลกอฮอล์ทำร้ายตับ และจะป้องกันได้อย่างไร?

ตับแข็ง (Cirrhosis) เป็นภาวะที่ตับถูกทำลายจนเกิดพังผืด ส่งผลให้ตับทำงานได้ลดลง ซึ่งหนึ่งในสาเหตุหลักของโรคตับแข็งคือ การดื่มแอลกอฮอล์หนักเป็นเวลานาน ทำให้ตับเกิดการอักเสบและสูญเสียความสามารถในการฟื้นฟูตัวเอง

หลายคนอาจไม่ทันสังเกตว่า การดื่มแอลกอฮอล์เป็นประจำ แม้ไม่ใช่ปริมาณมากในแต่ละครั้ง แต่สะสมเป็นเวลานาน ก็สามารถนำไปสู่ภาวะตับแข็งได้ มาทำความเข้าใจว่าทำไมการดื่มสุราทำให้เกิดตับแข็ง และจะมีวิธีป้องกันหรือฟื้นฟูสุขภาพตับอย่างไร

ตับแข็งจากแอลกอฮอล์เกิดขึ้นได้อย่างไร?

1. แอลกอฮอล์ทำลายเซลล์ตับโดยตรง

เมื่อตับต้องเผาผลาญแอลกอฮอล์เป็นเวลานาน สารพิษจากแอลกอฮอล์จะทำให้เซลล์ตับอักเสบและเสียหาย

2. กระตุ้นการเกิดพังผืดในตับ

เมื่อเซลล์ตับถูกทำลาย ร่างกายจะซ่อมแซมโดยการสร้าง เนื้อเยื่อพังผืด ขึ้นแทน ทำให้การทำงานของตับลดลง

3. ตับไม่สามารถฟื้นตัวได้เองเมื่อดื่มหนักเป็นเวลานาน

ปกติแล้วตับสามารถซ่อมแซมตัวเองได้ แต่เมื่อมี พังผืดสะสมมากขึ้น ตับจะไม่สามารถทำงานได้เต็มที่และนำไปสู่ภาวะตับแข็ง

สัญญาณและอาการของโรคตับแข็งจากแอลกอฮอล์

🔴 ระยะแรก (มักไม่มีอาการชัดเจน)

• อ่อนเพลีย ไม่มีแรง
• เบื่ออาหาร น้ำหนักลด
• ปวดท้องบริเวณด้านขวาบน

🟠 ระยะกลาง (ตับเริ่มทำงานผิดปกติ)

• ท้องอืด มีแก๊สในกระเพาะ
• ผิวและตาเหลือง (ดีซ่าน)
• บวมที่ขาและข้อเท้า
• มีรอยฟกช้ำง่าย

🟢 ระยะรุนแรง (ภาวะตับล้มเหลว)

• ท้องบวมจากน้ำในช่องท้อง (ท้องมาน)
• อาเจียนเป็นเลือดจากเส้นเลือดขอดในหลอดอาหาร
• สมองทำงานผิดปกติ เนื่องจากตับไม่สามารถขจัดสารพิษได้

ดื่มแอลกอฮอล์มากแค่ไหนถึงเสี่ยงตับแข็ง?

💥 หากดื่มแอลกอฮอล์เป็นประจำ ตับมีความเสี่ยงที่จะเกิดตับแข็งสูงขึ้น โดยเฉพาะ:

• ดื่มแอลกอฮอล์มากกว่า 2 แก้วต่อวัน (สำหรับผู้ชาย)
• ดื่มมากกว่า 1 แก้วต่อวัน (สำหรับผู้หญิง)
• ดื่มอย่างต่อเนื่องเป็นเวลาหลายปี

📌 1 แก้วมาตรฐาน (Standard Drink) เทียบเท่ากับ:

• เบียร์ 1 กระป๋อง (330 มล.)
• ไวน์ 1 แก้ว (150 มล.)
• วิสกี้ หรือเหล้า 1 ช็อต (45 มล.)

หากดื่มมากกว่าที่กำหนด เป็นเวลานาน ตับจะค่อย ๆ ถูกทำลายและนำไปสู่ภาวะตับแข็งได้

วิธีป้องกันตับแข็งจากแอลกอฮอล์

✅ 1. ลดหรืองดการดื่มแอลกอฮอล์
การหยุดดื่มสามารถช่วยลดการอักเสบและทำให้ตับฟื้นตัวได้หากยังไม่เข้าสู่ระยะรุนแรง

✅ 2. รับประทานอาหารที่ช่วยบำรุงตับ

• ผักใบเขียว เช่น บรอกโคลี คะน้า ช่วยขับสารพิษ
• ผลไม้ที่มีวิตามินซีสูง เช่น ฝรั่ง ส้ม เสริมภูมิคุ้มกันให้ตับ
• อาหารที่มีไขมันดี เช่น ปลาแซลมอน อะโวคาโด น้ำมันมะกอก ลดไขมันสะสมในตับ

✅ 3. ดื่มน้ำให้เพียงพอ
ช่วยให้ตับขจัดสารพิษได้ดีขึ้นและลดการสะสมของเสียในร่างกาย

✅ 4. ออกกำลังกายสม่ำเสมอ
ช่วยเผาผลาญไขมันสะสมในตับและลดภาวะไขมันพอกตับ ซึ่งเป็นปัจจัยเสี่ยงของตับแข็ง

✅ 5. ตรวจสุขภาพตับเป็นประจำ
โดยเฉพาะผู้ที่ดื่มแอลกอฮอล์เป็นประจำ ควรตรวจค่าตับ (AST, ALT) เพื่อติดตามสุขภาพตับก่อนที่จะมีปัญหาร้ายแรง

การดื่มแอลกอฮอล์หนักและต่อเนื่องเป็นเวลานาน เป็นสาเหตุสำคัญของโรคตับแข็ง เพราะแอลกอฮอล์ทำให้เซลล์ตับถูกทำลาย เกิดพังผืด และลดประสิทธิภาพในการทำงานของตับ หากยังไม่ถึงระยะรุนแรง การหยุดดื่มและดูแลสุขภาพสามารถช่วยให้ตับฟื้นตัวได้

หากคุณมีพฤติกรรมดื่มแอลกอฮอล์เป็นประจำ ควรปรับลดการดื่ม หันมาใส่ใจสุขภาพตับ และตรวจเช็คสุขภาพตับเป็นประจำ เพื่อป้องกันไม่ให้ตับถูกทำลายจนเกินแก้ไข 🩺💙